اعتبارسنجی نسخه ایرانی ایندکس درد و اختلال عملکرد شانه در زنان ماستکتومی شده به علت سرطان پستان

Transcript

1 مقاله پژوهشی فصلنامە بیماريهاي پستان ایران سال هفتم شماره دوم تابستان 9 اعتبارسنجی نسخه ایرانی ایندکس درد و اختلال عملکرد شانه در زنان ماستکتومی شده به علت سرطان پستان بهمن آقایی: کارشناس ارشد پرستاري مراقبتهاي ویژه رضا نوروززاده*: مربی هیات علمی دانشکده پرستاري- مامایی دانشگاه شاهد محمدرضا حیدري: استادیار دانشکده پرستاري- مامایی دانشگاه شاهد چکیده مقدمه: درد و محدودیت حرکت شانه از عوارض رایج بعد از جراحی ماستکتومی بوده که کیفیت زندگی زنان را میتواند به شدت تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از ابزارهاي مناسب سنجش کیفیت عملکرد عضو در این دسته از مددجویان میتواند راهنماي مناسب براي مداخله و درمان باشد. به همین منظور این مطالعه به ترجمه مقیاس (SPADI) به زبان فارسی و تعیین خصوصیات روانسنجی آن می پردازد. روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه روششناسی است. دادهها از 90 بیمار زن بعد از جراحی ماستکتومی رادیکال مدیفیه با درد شانه جمعآوري شد. ابزار گردآوري دادهها شامل: برگه مشخصات دموگرافیک و مقیاس اختلال درد و کارکرد شانه (SPADI) بود. بخش اول پرسشنامه مربوط به ارزیابی درد و داراي پنج گویه و بخش دوم پرسشنامه مربوط به ارزیابی ناتوانی شانه و داراي هشت گویه است. جهت بررسی ثبات داخلی ابزار SPADI و تعیین همبستگی بین گویهها از ضریب همبستگی آلفاي کرونباخ و براي بررسی روایی سازه ابزار از تحلیل عامل اکتشافی استفاده شد. یافتهها: مقدار آلفا کرونباخ براي نمره کل مقیاس 0/94 بود. ضریب همبستگی خوشهاي (ICC) محاسبه شده براي نمرات اخذ شده بار اول و بار دوم عدد (0/9-0/86 CI=0/79 و 0/00>P) بود. نتایج تحلیل عامل اکتشافی حاکی از آن بود که %79/94 کل واریانس توسط گویه اول تبیین میشود. نتیجهگیري: نتایج تحقیق حاکی از آن است که ابزار SPADI براي بررسی درد و اختلال عملکرد شانه در زنان ایرانی ماستکتومی شده به علت سرطان پستان داراي روایی و پایایی مناسب است. واژههاي کلیدي: درد و اختلال عملکرد شانه ماستکتومی رادیکال مدیفیه روایی پایایی تحلیل عامل اکتشافی. * نشانی نویسنده پاسخگو: تهران تقاطع خیابان طالقانی و خیابان ولیعصر کوي شهید رحیمزاده دانشکده پرستاري و مامایی دانشگاه شاهد رضا نوروززاده. نشانی الکترونیک: Reza_4@yahoo.com

2 بهمن آقایی و همکاران تابستان 9 ١٧ مقدمه سرطان سینه بهعنوان شایعترین بدخیمی در زنان شناخته شده است و سلامت و کیفیت زنان را بعد از جراحی ماستکتومی بهشدت تحت تاثیر قرار داده است (). درمان رایج سرطان پستان جراحی است که بهصورت ماستکتومی پارشیال با برداشتن پستانها و با یا بدون برداشتن گره لنفاوي آگزیلار یا ماستکتومی رادیکال مدیفیه توام با دیسکسیون لنفاتیک آگزیلار انجام میشود (). علیرغم پیشرفتهاي وسیع در زمینه درمان سرطان سینه این درمانها با عوارض بسیار زیادي همراه هستند که باعث کاهش چشمگیر کیفیت زندگی این افراد میشود.() یکی از رایجترین اختلالات بعد از جراحی سرطان پستان کاهش تحرك شانه و درد بهدنبال آسیب عصبی منطقه درگیر است که منجر به دشواري در حرکت دادن دست میشود (4). اختلالات شانه هنوز یکی از مشکلات بزرگ سلامتی است (4). درد شانه بعد از درد زانو و ستون فقرات سومین نوع از مشکلات شایع بیماري اسکلتی-عضلانی است (5). در میان اختلالات اسکلتی- عضلانی درد شانه عامل اصلی ناتوانی و ناخوشی در بسیاري از جمعیتها از جمله زنان ماستکتومی شده است بهطوريکه شیوع آن در کشورهاي مختلف بین %-6 تخمین زده میشود.(6) بیماران متعاقب عمل جراحی ماستکتومی دچار مشکلاتی همچون درد و اختلال عملکرد شانه میشوند. بروز مشکلات شانه بعد از جراحی ماستکتومی آنقدر زیاد است که موجب مشکلات روحی در این بیماران نیز میشود (7). بررسی کیفیت درد نه تنها براي انجام درمانهاي جدید لازم است بلکه براي ارزیابی پیامد ناتوانی و یا آسیب نیز الزامی میباشد (8). در دهه گذشته ارزیابی عملکرد شانه با روشهاي مرسوم مانند قدرت عضلانی و دامنه حرکتی شانه انجام میشد. اگرچه پرسشنامههاي جهت ارزیابی قسمت شانه وجود دارد ولی این پرسشنامهها فقط توانایی ارزیابی سطح ناتوانی و کفایت درمان را داشتند (9). ایندکس درد و ناتوانی شانه (SPADI) یک پرسشنامه کیفیت زندگی میباشد که به منظور ارزیابی درد و ناتوانی شانه همراه با اختلالات شانه طراحی شده است نسخه اصلی این ایندکس براي ارزیابی درد و ناتوانی شانه در بیماران سرپایی میباشد که داراي حیطه براي 5 ارزیابی درد و 8 حیطه براي ارزیابی ناتوانی شانه میباشد. ابزار بر مبناي مقیاس بصري آنالوگ (نمرهدهی از صفر تا (0 مینماید با توصیف بیمار از درد یا ناتوانی خود مشخص.() این ابزار در گروههاي با تشخیصهاي متفاوت در بخشهاي سرپایی توسعه و آزمون گردیده است. SPADI در بیماران با بیماري کافروتاتور استي وآرتریت کپسولیت جراحی تعویض مفصل شانه و در بیماران با نشانههاي شانه مورد استفاده قرار گرفته است.(-6) روایی و پایایی این ابزار در کشورهاي ترکیه اسلوونی آلمان نروژ اسپانیا دانمارك هند و برزیل صورت گرفته و از آن بهعنوان یک ابزار معتبر در این کشورها استفاده میشود ( 4-0 و 0 ) است. با توجه به اینکه اکثر مطالعات پیرامون روانسنجی این ابزار در حیطه روماتولوژي و ارتوپدي انجام گردیده محققین بر آن شدند تا اعتبارسنجی نسخه ایرانی ابزار مذکور را بر روي بیماران با سندرم شانه دردناك در بیماران بعد از جراحی ماستکتومی رادیکال مدیفیه که میتواند کیفیت زندگی زنان مذکور را بهشدت تحت تاثیر قرار دهد انجام دهند. مواد و روشها پژوهش حاضر مطالعه روششناسی است که در آن نسخه ایرانی ابزار SPADI اعتباریابی شده است. در این پژوهش ابتدا پس از کسب مجوز از سازنده مقیاس با استفاده از روش ترجمه باز ترجمه اقدام به ترجمه آن به زبان فارسی شد. دو محقق و متخصص در زبان انگلیسی آن را مستقل از یکدیگر به فارسی و سپس انگلیسی ترجمه کردند. تفاوت موجود بین نسخه فارسی و انگلیسی توسط تیم تحقیق ارزیابی شده و از طریق فرایند مرور مکرر این تفاوتها در جهت سازگاري فرهنگی و محتوا به حداقل ممکن کاهش یافت. بر این اساس مترادف معنایی نسخه انگلیسی و فارسی به دقت مورد ارزیابی قرار گرفت. براي بررسی روایی محتوا و ظاهري در جهت بررسی اجزاي تشکیلدهنده ابزار متن نهایی در اختیار 0 نفر از اعضاي هیي ت علمی قرار گرفت. بر این اساس بیش از %90 افراد Visual Analogue Scale.(0) modified radical mastectomy Shoulder Pain and Disability Index

3 اعتبارسنجی نسخه ایرانی ایندکس درد و اختلال... فصلنامە بیماريهاي پستان ایران بر روي یک مقیاس بصري 0 تا 0 به آن نمره دادند و به دنبال آن 0 نفر از اعضاي هیي ت علمی روایی محتوا و تطابق فرهنگی این پرسشنامه را تایید کردند. در این مطالعه به ازاي هر گویه ابزار تعداد 7 نفر در نظر گرفته شد که براي گویه حجم نمونه 9 نفر تعیین شد. نمونهها از بیماران زن بعد از جراحی ماستکتومی رادیکال مدیفیه داراي درد و اختلال عملکرد شانه مراجعهکننده به مرکز بهداشتی درمانی بیمارستان امام خمینی(ره) دانشگاه علوم پزشکی تهران انتخاب شدند. معیارهاي ورود به مطالعه شامل: داشتن سواد خواندن و نوشتن زبان فارسی و جراحی ماستکتومی رادیکال مودیفیه یک طرفه بود. لازم به ذکر است که نمونههاي این مطالعه بیماران مراجعهکننده به درمانگاه بیمارستان امام خمینی بعد از 7 روز از ترخیص تشکیل میدادند. ابزار گردآوري دادهها شامل: برگه مشخصات فردي-اجتماعی و مقیاس درد و اختلال عملکرد شانه بود. دستورالعمل نحوه تکمیل پرسشنامه SPADI به نمونههاي مورد مطالعه توضیح داده میشد. نمرهگذاري پرسشنامه مذکور بر اساس مقیاس بصري آنالوگ از 0 تا 0 بود. بخش اول پرسشنامه مربوط به سنجش درد و داراي پنج گویه (در بدترین حالت هنگام خوابیدن بر روي سمت مبتلا هنگام برداشتن چیزي از بالاي قفسه هنگام شستن پشت هنگام هل دادن چیزي با دست مبتلا) میباشد. از بیماران خواسته میشد تا شدت درد خود را نسبت به هر گویه بر روي مقیاس بصري آنالوگ در محدوده نمره 0= فقدان درد تا 0= بدترین درد قابل تصور مشخص کنند. بخش دوم پرسشنامه SPADI مربوط به ناتوانی شانه و داراي هشت گویه (هنگام شستن موها هنگام برداشتن چیزي از بالاي قفسه هنگام حمل یک جسم سنگین 4/5 کیلوگرمی (0 پوندي) هنگام برداشتن چیزي از پشت بدن هنگام لمس کردن پشت گردن پوشیدن زیر پوش یا بلوز هنگام پوشیدن پیراهنی که دکمههاي آن تا پایین آمده است هنگام پوشیدن شلوار) میباشد. از بیماران خواسته میشد تا ناتوانی خود را براي بکارگیري مفصل شانه را بر روي یک مقیاس از 0 تا 0 (صفر یعنی نداشتن مشکل و 0 یعنی داشتن بیشترین مشکل ممکن) در مورد هر یک از گویهها مشخص کنند. در هر گویه بیماران احتمالا گزینه «عدم انجام فعالیت» را مشخص میکردند که امتیاز این حیطه در نمره کل ابزار لحاظ نمیگردید. اگر بیمار بیش از دو گویه را به عنوان «عدم انجام فعالیتپ» علامت می زد به آن گویه هیچ امتیازي تعلق نمیگرفت. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرمافزار SPSS نسخه 6 و آزمونهاي توصیفی استفاده شد. جهت بررسی ثبات داخلی ابزار SPADI براي تعیین همبستگی بین گویهها از ضریب آلفاي کرونباخ و براي بررسی روایی سازه ابزار از تحلیل عامل اکتشافی استفاده شد. 0/05=α در نظر گرفته شد. سطح معناداري جهت انجام این پژوهش از کمیته اخلاق پزشکی دانشگاه شاهد و مرکز تحقیقات انکولوژي انستیتو کانسر تهران مجوزهاي لازم اخذ گردید. در مورد داوطلبانه بودن و حق خروج از مطالعه اهداف تحقیق و نحوه انجام مطالعه به بیماران منتخب توضیحات لازم داده میشد. یافتهها میانگین سنی بیماران تحت مطالعه 47/48±/ سال و اکثریت آنان متاهل (%90) داراي مدرك سیکل (%47/8) و خانهدار (%90) بودند. در اندازهگیري ثبات داخلی ابزار SPADI ضریب آلفاي کرونباخ محاسبه شده براي کل گویه عدد 0/94 را نشان داد. ضریب همبستگی خوشهاي (ICC) براي نمرات اخذ شده بار اول و بار دوم و (P<0/00 عدد CI=0/786-0/908) 0/86 SPADI را نشان داد که نمایانگر قابلیت بالاي تکرارپذیري این ابزار بود. روایی محتواي نسخه فارسی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی تحلیل شد. آزمون کیزر مایر اولکین براي تست کفایت حجم نمونه مناسب بود.(KMO=0/745) همچنین تست بارتلت مناسب بودن انجام تحلیل عامل اکتشافی را نیز تایید نمود.(P<0/00) با استفاده از روش چرخش واریماکس در تحلیل عامل اکتشافی بار عاملی بالاتر از 0/4 براي هر گویه مناسب در نظر گرفته شد. ضریب همبستگی اصلاح شده کل گویههاي SPADI در جدول آمده است. همانطورکه در جدول ملاحظه میشود %79/94 کل واریانس توسط گویه اول (درد در بدترین حالت درد هنگام خوابیدن بر روي سمت مبتلا و درد هنگام برداشتن چیزي از بالاي قفسه) تبیین میشود. ١٨

4 بهمن آقایی و همکاران تابستان 9 در بدترین حالت جدول : ضریب همبستگی اصلاح شده کل گویههاي SPADI گویهها هنگام خوابیدن بر روي سمت مبتلا هنگام برداشتن چیزي از بالاي قفسه هنگام لمس کردن پشت گردن هنگام هل دادن چیزي با دست مبتلا هنگام شستن موها هنگام شستن پشت هنگام پوشیدن زیر پوش یا بلوز هنگام پوشیدن پیراهنی که دکمههاي آن تا پایین آمده است هنگام پوشیدن شلوار هنگام گذاشتن چیزي بر روي بالاي قفسه هنگام حمل یک جسم سنگین 0 پوندي ( 4/5 کیلوگرمی) هنگام برداشتن چیزي از پشت بدن ضریب همبستگی اصلاح شده کل گویهها 0/74 0/7 0/797 0/59 0/80 0/796 0/77 0/8 0/59 0/60 0/78 0/68 0/ جدول : مقدار کل واریانس تبیین شده نسخه فارسی مقیاس SPADI گویه مقدار ویژه اولیه دوران مجموع مجذورات بارهاي عاملی قبل از دوران مجموع مجذورات بارهاي عاملی بعد ازدوران کل واریانس تجمعی کل واریانس تجمعی کل واریانس تجمعی 7/47 7/47 /57 7/678 7/678 5/9 6/49 /47 7/46 /086 /57 7/46 /086 /57 79/949 6/08 /58 79/949 8/80 /44 79/949 8/80 /44 85/440 5/49 0/ /077 /67 0/47 5 9/77 /695 0/ /07 /00 0/ /95 /879 0/ /96 /445 0/ /440 /044 0/6 0 99/0 0/770 0/00 99/76 0/55 0/07 00/000 0/7 0/0 ١٩

5 اعتبارسنجی نسخه ایرانی ایندکس درد و اختلال... فصلنامە بیماريهاي پستان ایران در جدول ماتریکس چرخش مولفهها سه عامل براي پرسشنامه SPADI استخراج گردید. مطابق با یافتهها مشاهده میشود که گویههاي عامل اول (هنگام شستن موها هنگام گذاشتن چیزي بر روي بالاي قفسه هنگام برداشتن چیزي از بالاي قفسه و هنگام پوشیدن زیرپوش یا بلوز) موارد مرتبط با چرخش مفصل شانه با سمت بالا (ابداکسیون) و گویههاي عامل دوم (هنگام برداشتن چیزي از پشت بدن هنگام لمس کردن پشت گردن هنگام شستن پشت) مجموعه فعالیتهایی هستند که با چرخش مفصل شانه رو به عقب (اکستانسیون) و یا چرخش رو به داخل (هنگام پوشیدن پیراهنی که دکمههاي آن تا پایین آمده است و هنگام پوشیدن شلوار) همراه میباشند. در هر صورت گویههاي قرار گرفته در عامل سوم ( 5 و ) مستقل از موارد مذکور هستند (جدول ). بحث اندازهگیري شدت درد و ناتوانی عملکرد مفصل شانه دست عمل شده در سندرومهاي شانه دردناك مثلا بعد از پروسیجرهاي جراحی مانند ماستکتومی رادیکال مدیفیه براي آغاز درمان فوري و بهبود کیفیت زندگی از اهمیت بسزایی برخوردار است. به همین دلیل بسیاري از محققین در نقاط مختلف دنیا به اعتبارسنجی ابزارهاي اختصاصی براي این موضوع علاقهمند هستند. یافتههاي این مطالعه نیز با تایید روا و پایا بودن مقیاس درد و اختلال عملکرد شانه توانست از یافتههاي سایر محققین حمایت نماید. Jamnik در اسلوونی اقدام به اعتبارسنجی این مقیاس بر روي 5 بیمار با مشکلات درگیرکننده شانه کردند که ضریب آلفا کرونباخ 0/9 و ICC=0/94 را بدست آوردند و اعتبار و پایایی خوب این ابزار را براي بیماران اسلوونی نشان دادند که با ضریب آلفا کرونباخ و ICC این مطالعه مشابهت دارد (5). Bicer در ترکیه به اعتبارسنجی این ابزار بر روي 0 بیمار زن با درد شانه اقدام کردند که ضریب آلفا کرونباخ 0/95 وICC برابر 0/94 را بدست آوردند و آن را به عنوان یک ابزار پایا و معتبر براي بررسی درد شانه بیماران معرفی کردند که با نتایج این مطالعه همخوانی دارد (4). جدول : ماتریکس چرخش مولفهه يا ابزار SPADI عاملها گویهها 0/66 0/768 0/8 0/657 هنگام شستن موها هنگام گذاشتن چیزي هنگام برداشتن چیزي بر روي بالاي قفسه از بالاي قفسه هنگام پوشیدن زیرپوش یا بلوز 4 0/874 0/648 0/486 0/868 0/879 هنگام برداشتن چیزي از پشت بدن هنگام لمس هنگام شستن پشت کردن پشت گردن هنگام پوشیدن پیراهنی که دکمههاي آن تا پایین آمده است هنگام پوشیدن شلوار /885 0/85 0/59 0/9 در بدترین حالت هنگام خوابیدن بر روي سمت مبتلا هنگام هل دادن چیزي با دست مبتلا هنگام حمل یک جسم سنگین 0 پوندي ( 4/5 کیلوگرمی) 0 ٢٠

6 بهمن آقایی و همکاران تابستان 9 Heald و همکاران بر این باور بودند که این ابزار مخصوص مردان است () در حالیکه نتایج مطالعه Bicer و مطالعه حاضر که بر روي زنان اجرا شد نشان داد که این ابزار نیز در جمعیت زنان نیز همانند جمعیت مردان قابل اجرا میباشد (4). Paul اعتبار سازه خوب در SPADI را گزارش نموده و از ویژگیهاي این ابزار را تکمیل سریعتر آن در مقایسه با ابزارهاي دیگر و ثبات بیشتر در امتیازات حاصله در دفعات مختلف اندازهگیري در نمونههاي مورد بررسی میداند (). Roy و همکاران ضریب آلفا کرونباخ 0/90 و ICC=0/89 را بدست آوردند که با ضریب آلفا و ICC این مطالعه نیز تقریبا همخوانی دارد (). در مطالعه Breckenridge در استرالیا تکرارپذیري SPADI در نسخه اصلیICC=0/89 به دست آمد که مشابه با نتایج این مطالعه میباشد (4). Angst و همکاران در آلمان این ابزار را بر روي 8 بیمار تحت پروسیجر آرتروپلاستی شانه اعتبارسنجی کردند و ضریب آلفا کرونباخ 0/94 و ICC=0/89 را بدست آوردند که با یافتههاي این مطالعه همخوانی دارد (6). در مطالعه ضریب آلفا کرونباخ 0/9 و ICC=0/89 Haldorsen بدست آمد که نشان از اعتبار و پایایی خوب این ابزار در بیماران نروژي بود که با نتایج این مطالعه مشابهت دارد.(7) نتیجهگیري تشخیص دقیق شدت درد و ناتوانی عملکرد شانه در برنامهریزي خود مراقبتی زنان بعد از جراحی ماستکتومی رادیکال مدیفیه حاي ز اهمیت میباشد. نتایج به دست آمده در این مطالعه حاکی از بروز اختلال در طیف نسبتا وسیعی از دامنه حرکت مفصل شانه در بیماران بعد از جراحی ماستکتومی رادیکال مدیفیه است. این اختلال نوعا با بروز درد و محدودیت عملکرد عضو همراه میباشد. به همین منظور استفاده از ابزاريهاي خود گزارشی استاندارد مانند مقیاس درد و اختلال عملکرد شانه میتواند براي بیماران زن ایرانی ماستکتومی شده به علت سرطان پستان مفید و نتایج مناسب اراي ه دهد. نتایج این پژوهش نشان داد که این ابزار براي بیماران ایرانی فارسی زبان یک ابزار روا و پایا است و منجربه درك یکسان متخصصین بالین از درد و ناتوانی شانه بیماران می گردد. تشکر و قدردانی این مقاله مستخرج از طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه شاهد با کد 49 ا/ 4 م/.پ است. مولفین از تمامی بیماران گرامی مدیریت و پرسنل بیمارستان امام خمینی(ره) شهر تهران به جهت همکاري در این پژوهش قدردانی میکنند. References. Hazrati M, Poor Keiani M, Abaszade A, Jaafari P. The Effect of Rehabilitation in Quality of Life in Women after Mastectomy. Armaghane- danesh 008; (4): Maunsell E, Brisson J, Deschenes L. Arm problems and psychological distress after surgery for breast cancer. Can J Surg 99; 6(4): Taleghani F, Parsa Yekta ZP, Nasrabidi AN. Coping with breast cancer in newly diagnosed Iranian women. J Adv Nurs 006; 54(): Laslett LL, Burnet SP, Jones JA, Remond CL, McNeil JD. Musculoskeletal and morbidity: the growing burden of shoulder pain and disability and poor quality of life in diabetic outpatients. Clin Exp Rheumatol 007; 5: Parsons S, Breen A, Foster NE, et al. Prevalence and comparative troublesomeness by age of musculoskeletal pain in different body locations. Fam Pract 007; 4: Linsell L, Dawson J, Zondervan K, et al. Prevalence and incidence of adults consulting for shoulder conditions in UK primary care; patterns of diagnosis and referral. Rheumatology (Oxford) 006; 45: Maunsell E, Brisson J, Deschênes L. Arm problems and psychological distress after ٢١

7 اعتبارسنجی نسخه ایرانی ایندکس درد و اختلال... فصلنامە بیماريهاي پستان ایران surgery for breast cancer. Can J Surg. 99; 6(4): Schachter HM, Mamaladze V, Lewin G, Graham ID, Brouwers M Sampson M, et al. Many quality measurements, but few quality measures assessing the quality of breast cancer care in women: a systematic review. BMC Cancer 006; 6: Deyo RA, Andersson G, Bombardier C, et al. Outcome measures for studying patients with low back pain. Spine (Phila Pa 976) 994; 9(8): 0S-6S. 0. Jaqueline M, Barbara VN, Carla BH, Anamaria SO. The Brazilian version of Shoulder Pain and Disability Index - translation, cultural adaptation and reliability. Rev Bras Fisioter 00; 4(6): Roach KE, Budiman-Mak E, Songsiridej N, Lertratanakul Y. Development of a shoulder pain and disability index. Arthritis Care Res 99; 4:4-9.. Tveitå EK, Ekeberg OM, Juel NG, Bautz-Holter E. Responsiveness of the shoulder pain and disability index in patients with adhesive capsulitis. BMC Musculoskelet Disord 008 ; 9:6.. Christie A, Dagfinrud H, Ringen HO, Hagen KB. Beneficial and harmful effects of shoulder arthroplasty in patients with rheumatoid arthritis: results from a Cochrane review. Rheumatology (Oxford) 0; 50(): Bicer A, Ankarali H. Shoulder pain and disability index: a validation study in Turkish women. Singapore Med J 00; 5(): Jamnik H, Spevak MK. Shoulder Pain and Disability Index: validation of Slovene version. Int J Rehabil Res 008; : Angst F, Goldhahn J, Pap G, et al. Cross-cultural adaptation, reliability and validity of the German Shoulder Pain and Disability (SPADI). Rheumatology (Oxford) 007; 46: Haldorsen B, Ida S, Yngve R, Astrid Be. Reliability and validity of the Norwegian version of the Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand questionnaire in patients with shoulder impingement syndrome. BMC Musculoskeletal Disorders 04; 5(78): Jose AN, Alvarez NJ, Puerto CI, Guzman HW, Bassol PA, Nuno GBL. Development of a Spanish Version of the shoulder disability questionnaire: Journal of Clinical Rheumatology 005; (4): Christiansen DH, Andersen JH, Haahr JP. Cross-cultural adaption and measurement properties of the Danish version of the Shoulder Pain and Disability Index. Clinical Rehabilitation 0; 7(4): Artaban JJ, Antony LA, Appaswami GD, Kathryn ER. Cross-cultural adaption, reliability and validity of an Indian (Tamil) version for the Shoulder Pain and Disability Index. Hong Kong Physiotherapy Journal 0; 0() : Heald SL, Riddle DL, Lamb RL. The shoulder pain and disability index: the construct validity and responsiveness of a region-specific disability measure. Phys Ther. 997; 77: Paul A, Lewis M, Shadforth MF, Croft PR, Van Der Windt DA, Hay EM. A comparison of four shoulder-specific questionnaires in primary care. Ann Rheum Dis 004; 6(0): Roy JS, Mac Dermid JC, Woodhouse LJ. Measuring shoulder function: a systematic review of four questionnaires. Arthritis Rheum 009; 6(5): Breckenridge JD, McAuley JH. Shoulder Pain and Disability Index (SPADI). J Physi other 0;57():97. ٢٢